Hajj Mustafa
Zanim przejdziemy bezpośrednio do naszego tematu jakim jest stworzenie i utrzymanie zdrowej moralnie muzułmańskiej rodziny, ustalmy najpierw kontekst naszej dyskusji przy pomocy podstawowego założenia: zdrowa bądź niezdrowa rodzina muzułmańska jest odbiciem stanowiących ją części. Jeśli osoby odpowiedzialne za nią żyją pełnią życia, kierowane przez mądrość, serce oraz pewność, iż Bóg nad wszystkim czuwa, rodzina taka ma pełen potencjał i możliwość osiągnięcia równowagi i sukcesu. Jeśli jednak pozbawione są boskiego przewodnictwa, kierując się przede wszystkim wpływem otaczającego świata, jest to recepta na niepowodzenie.
Zdrowie w pełnym tego słowa znaczeniu jest naturalnym rezultatem stosowania się do mądrości nauk islamu, które przy udziale mądrych i oświeconych towarzyszy życiowych służą podstawowemu celowi jaki wyznaczył nam Stwórca: aby znać Go i kochać. Bóg powiedział w jednym z hadisów qudsi: „Byłem ukrytym skarbem pragnącym być poznanym więc dokonałem aktu stworzenia aby mnie poznano”. Jeśli zestroimy swoje cele w życiu z tym podstawowym celem, nie tylko stworzymy zdrowe moralnie rodziny ale rozpoczniemy zdrową transformację naszego bezpośredniego otoczenia, naszych lokalnych społeczności, miast, krajów i wreszcie świata.
Zacznijmy więc od przyjrzenia się naszej obecnej sytuacji a zakończmy na pewnych wskazówkach mających na celu pracę nad nami samymi oraz nad polepszeniem naszego życia rodzinnego.
Na początku ubiegłego wieku doszło do gwałtownego rozwoju zmieniającego zupełnie rolę człowieka, a co za tym idzie również rolę rodziny i poszczególnych jej członków. Rewolucja przemysłowa rozbiła doszczętnie dotychczasowy obraz społeczeństwa i brutalnie postawiła ludzi, w szczególności mieszkańców tak zwanego Zachodu, w obliczu nowego paradygmatu, który definiował ludzką wartość w oparciu o produktywność i użyteczność przemysłową. Fantazja przyszłości i rozwoju posunięta została do granic absurdu, ludzie wyobrażali sobie, iż mieszkać będą w domach intuicyjnie spełniających wszystkie ich potrzeby, praca ograniczona będzie do kilku godzin, a wojna, choroby i głód staną się reliktem przeszłości. Podobne fantazje były i w zasadzie w dalszym ciągu są marchewką na końcu kija. W naszym materialistycznym, konsumenckim świecie to konsument okazuje się być konsumowany.
Wraz z upływem czasu iluzje te były modyfikowane i dostosowywane do zmieniających się warunków ciągłego rozwoju naszego materialistycznego społeczeństwa. Nawet współczesna religia i koncepcja Boga filtrowana jest przez ów model. Większość religii, włącznie z wielką liczbą wyznawców islamu, padło ofiarą tego snu o fantastycznym materialnym świecie. Aktualne wydarzenia obnażają kompletne duchowe bankructwo zarówno chrześcijańskiego Zachodu jak i rzekomo muzułmańskiego Wschodu. Bankructwo to zrodziło model życia wywierający wielki wpływ na sposób w jaki postrzegamy i traktujemy nasze rodziny, przyjaciół i nasze stosunki z otaczającym nas światem. Jego zasięg jest globalny i systematycznie zatruwa ukryty ludzki potencjał. Dla przykładu, przemysł rozrywkowy obejmujący kulturę popularną – telewizję, muzykę, publikacje – współgra z instytucjami edukacyjnymi w przejmowaniu kontroli nad naszymi umysłami, sercami i duszami i uwarunkowywaniu naszej świadomości tak, aby odpowiadała jednolitemu spojrzeniu na świat. Pozostali przejmowani są przez alkohol, narkotyki, rozrywkowy tryb życia, nacjonalizm, tani patriotyzm czy też inne „izmy” podtrzymujące kontrolę nad sercami i umysłami.
Sam fakt, iż dyskutujemy na ten temat oznacza, iż w mniejszym lub większym stopniu odrzuciliśmy konsekwencje owego duchowego bankructwa i poszukujemy odpowiedzi oraz sposobów i środków na uchronienie nie tylko naszych rodzin lecz również naszych społeczności jak i nas samych. To bardzo pozytywna wiadomość i powinniśmy pogratulować sobie podjęcia pierwszych kroków. Co powinno być więc pierwszym krokiem? Powinno być nim przebudzenie się i ożywienie naszych serc. Możemy tego dokonać jedynie poprzez szczerość wobec siebie i zdobycie się na odwagę by przyznać się do swojego cierpienia oraz wyrazić pragnienie przekroczenia barier w jakich się znaleźliśmy. Następnie szukamy przewodnika w Bogu oraz w tych, których uważamy za osoby oświecone, które wyzwoliły same siebie i na których wzorze warto oprzeć swoje życie. Najlepszą z takich osób był i pozostaje dla nas Prorok Muhammad, niech Bóg błogosławi go i jego rodzinę, oraz spadkobiercy jego światła w nieprzerwanym łańcuchu Imamów oraz Aulija’ullah. Najlepszym stanem człowieka w dzisiejszych czasach jest uznanie, iż w sensie duchowym jesteśmy w potrzebie i musimy szukać przewodnika w Bogu.
Małżeństwo i rodzina w zamyśle Boga i Jego mądrości zostało stworzone jako sposób na samopoznanie. Stawia On mężczyznę w pozycji głowy rodziny, kobietę jako wsparcie i powierza im dzieci w opiekę, wszyscy oni są dla siebie nawzajem próbą i wspierają się wzajemnie w odkrywaniu swej prawdziwej natury, równowagi i celu swojego istnienia.
Bóg mówi w Koranie:
وَمِن كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
Z każdej rzeczy stworzyliśmy parę abyście byli pomni. (51:49)
Dla kontrastu, postindustrialny model rodziny opiera się na użyteczności rodziny w ekspansji systemu materialistycznego. Dobrą nowiną jest jednak fakt, iż model ten nie jest w stanie przetrwać bardzo długo, gdyż jego zmierzch wpisany jest w jego naturę. Jest tylko jedna droga w oczach Boga i jest nią odwieczne poddanie się Jego Woli. Wszystko inne co widzimy i czego doświadczamy jest w swej naturze tymczasowe. W tym przekonaniu oraz w pewności, iż Bóg nad wszystkim czuwa, wierzący znajdują spokój i pocieszenie.
Mężczyzna.
Mężczyzna musi przewodzić swemu domowi. Biorąc na siebie rolę przywódcy, odzwierciedla model uniwersalnej równowagi i harmonii. Przywództwo jednak samo w sobie również jest oparte na posłuszeństwie. Prawdziwy przywódca sam posiada swego przewodnika. W kontekście modelu rozwoju według islamu, mężczyzna musi być ugruntowany w wiedzy i mądrości, jego serce musi być wolne od przywiązań i pełne boskiej obecności. Musi być uważny i świadomy, iż wszystko co staje na jego drodze stanowi księgę życia, która może być prawidłowo odczytana wtedy gdy odsunie on na bok wszystko co rozprasza jego uwagę. Musi on wciąż pamiętać o boskim celu życia i starać się być namiestnikiem swojego Stwórcy oraz przykładem dla swej rodziny.
Kobieta.
W Alamul Ghaib (świecie skrytym) gromadziły się Arwah (l.mn. od „duch”), które zstąpiły do tego świata jako dusze – nafs – które stały się mężczyznami i kobietami. Ich pochodzenie oraz cel są jednak takie same. Jedyna różnica leży w sposobie w jaki owe dusze odnajdą swe ścieżki do poznania Boga i oddania się Mu. Nie ma żadnych barier, jedynie drzwi. Żadna dusza nie stoi ponad inną w poddaniu się Stwórcy i w Jego świadomości.
Kobieta jest powierniczką tajemnic, strażniczką ogniska domowego, osobą dającą pocieszenie oraz skłaniającą swego mężczyznę do refleksji nad sobą i większej cierpliwości. Tkwi w niej klucz umożliwiający mężczyźnie osiągnięcie większej pokory za pomocą sposobów jakie zna jedynie kobieta. Podobnie jak mężczyzna, musi ona być uważna, chroniąc swe serce przed wszystkim co je rozprasza. Ze względu na swą bardziej otwartą i współczującą naturę, kobieta jest dzisiaj bardziej niż mężczyzna narażona na złe wpływy. Wywlekliśmy kobiece serca na rynek tego świata i poświęciliśmy ich czystość w imię równości i użyteczności.
Dzieci.
Nasze dzieci są nam powierzone w opiekę. Musimy wychowywać je w duchu dobrych manier, odróżniania dobra od zła oraz rozwijania ich naturalnych skłonności do odkrywania sekretu istnienia na ich własny, unikalny sposób. Są one naszymi dziećmi, ale także naszymi braćmi i siostrami w podróży ku samorealizacji.
Dzieci będą doszukiwać się naszych słabości, a mimo to oczekiwać od nas zapewniania im wszystkiego co konieczne do spełniania ich potrzeb. Patrząc jak wyrastają na prawdziwych muzułmanów, sami umacniać będziemy swoją al-fitrah.
Wskazówki dla zdrowego życia rodzinnego
Dzieci: Bądź spełnionym muzułmaninem. Jeśli praktyka islamu nie przynosi satysfakcji i zadowolenia tobie, nie oczekuj by przynosiła je twoim dzieciom. Dlaczego dziecko miałoby chcieć trwać w religii, która nie przynosi szczęścia jego rodzicom? Mając w tobie przykład oświecenia jakie niesie za sobą prawdziwy islam, serce i dusza dziecka będą skłaniać się ku religii, pokaż mu więc jej sukces w twoim życiu.
Dobre małżeństwo: Mając dzieci, dbaj o swój związek małżeński, jest on bowiem podstawą wychowania zadowolonych z życia dzieci. Będą się one uczyć tego czym jest małżeństwo na twoim przykładzie, postaraj się więc by był to dobry przykład.
Maniery: Nie ma lepszego daru jaki rodzice mogą przekazać dziecku niż dobre maniery. Prawidłowe zachowanie wobec siebie samego oraz innych to przewodnik pozwalający na łatwą nawigację po życiu.
Dźwięk czci: Już od niemowlęctwa pozwól dziecku słyszeć dhikr, recytację Koranu oraz inne dźwięki niosące w sobie przesłanie miłości Boga.
Modlitwa: Ustanów modlitwę rodzinną, szczególnie Maghrib i ‘Isza.
Dyscyplina: W tej materii ojciec i matka muszą ze sobą ściśle współpracować. Dyscyplina musi być konsekwentna, nieść za sobą jasno ustalone konsekwencje ale również akceptację i uczucie. Jeśli nie będziesz konsekwentny, stracisz w oczach dziecka wiarygodność. Bez konsekwencji ciężko jest o motywację do zmiany. Jeśli natomiast dyscyplinie nie towarzyszy uczucie i zrozumienie, dzieci nie nauczą się przebaczać i akceptować swoich wad jak również wad innych ludzi.
Wyjścia i powroty: Przy każdym wyjściu z domu oraz powrocie okazujcie sobie uczucia. Żyjcie ze świadomością, że każda chwila może być ostatnią i ceńcie każdą okazję pokazania sobie nawzajem ile dla siebie znaczycie.
Wspólny posiłek: Jedzcie wspólnie przynajmniej jeden posiłek dziennie, najlepiej wieczorny. Wykorzystajcie ten czas na podzielenie się swoimi wydarzeniami dnia, niech będzie to również lekcja wzajemnego szacunku poprzez zachowywanie odpowiednich manier przy stole.
Okazywanie sobie uczuć: Codziennie całujcie i przytulajcie swoje dzieci oraz mówcie im, że je kochacie. Pokazujcie im też, że troszczycie się o ich potrzeby.
Budowanie charakteru: Przydzielajcie dzieciom odpowiednie dla nich obowiązki. Dwulatek może już nauczyć się odkładać swoje zabawki na miejsce, pięciolatek może pomagać w kuchni i przy nakrywaniu do stołu. W każdym wieku dziecko powinno być gotowe na przyjęcie nowych obowiązków, nauczy je to radzenia sobie z odpowiedzialnością w życiu.
Zdrowie: Zachęcajcie dzieci do zdrowego jedzenia oraz ćwiczeń. Słodycze i napoje gazowane powinny być spożywane jedynie od czasu do czasu a nie codziennie. Równie istotne są ćwiczenia fizyczne. Nawyki te powinny być wyrabiane bardzo wcześnie.
Skromność: Uczcie zarówno chłopców jak i dziewczynki skromności już w bardzo młodym wieku. Podobnie jak z modlitwą, jeśli nie zacznie się jej uczyć wcześnie, później będzie to o wiele trudniejsze.
Islam jako cecha odróżniająca od innych: Bardzo wcześnie zacznijcie przyzwyczajać dzieci do poczucia odmienności zgodnie z wersem Koranu: „dla mnie moja religia, dla was wasza religia”. W codziennych sytuacjach tłumaczcie dzieciom dlaczego pewne aspekty muzułmańskiego stylu życia różnią się od ogólnie przyjętych w społeczeństwie praktyk.
Telewizja: Ograniczcie oglądanie telewizji i oglądajcie ją razem z dziećmi aby komentować to, co jest niewłaściwe. Uczcie je krytycznego odbioru tego co oglądają. Jak powiedział Imam Dża’far as-Sadiq, pokój z nim: „Rozmawiajcie ze swymi dziećmi zanim zaczną z nimi rozmawiać grzesznicy”.
Podróże: Często podróżujcie z intencją poznania różnorodności stworzonej przez Boga. Pozwala to na przełamywanie nawyków, nie dopuszczając do wytworzenia utartych wzorców, oraz na zaznajomienie dzieci z przejściową naturą życia.
Przyjęcie z okazji szahady: Kiedy chłopcy i dziewczynki osiągają wiek bulugh (dojrzałości), zaproście przyjaciół aby uczcić tą okazję. Pozwólcie dzieciom oficjalnie wypowiedzieć szahadę, nadaje to dziecku godności i wita w świecie mężczyzn i kobiet.
Załóżcie „Wielką Księgę”: Załóżcie rodzinną księgę, do której każdy członek rodziny będzie mógł wklejać lub dopisywać to co uznaje za istotne, szczególnie rzeczy odzwierciedlające nauki Koranu i sunny. Dzięki temu Koran staje się żywy i ma odniesienie do codziennych sytuacji.
Dorastający chłopcy: Zawsze pamiętajcie o tym co nazywam „syndromem partyzanta”. Młodzi chłopcy będący na drodze do męskości będą naturalnie kwestionować wasz autorytet, nie reagujcie na to zbyt ostro.
Zakończenie dnia: Nie kończcie dnia dopóki nie ma między wami a dziećmi pokoju i pojednania. Jeśli potraktowaliście dziecko niewłaściwie, przyznajcie się do błędu i przeproście. Dziecko nabiera szacunku dla rodzica, który umie przeprosić i zawsze chce naprawić swoje błędy, widzi bowiem, iż rodzic wymaga od siebie takich samych standardów jakich wymaga od innych.
Oczekiwania: Nie oczekujcie aby wasze dzieci wyrażały i rozumiały religię w dokładnie taki sam sposób jak wy. Będą miały swoją własną relację z Bogiem. Wy zróbcie co do was należy a reszta należy do Boga, On wzywa do siebie wszystkie serca.
Mąż i żona. Małżeństwo jest jednym ze środków służby Bogu, który stworzył mężczyznę i kobietę aby reprezentowali drogę od dwoistości do Jedności (tauhid). Prawdziwie muzułmański związek małżeński jest więc zewnętrznym potwierdzeniem wewnętrznej rzeczywistości. Z Jednego wyłania się dwójka, z dwójki tej wyłania się mnogość i wszyscy w końcu powracają do Jednego. Bóg mówi w Koranie:
هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا
On jest Tym, który stworzył was Z jednego istnienia, a z niego uczynił dla was partnerów byście mogli znaleźć przy nich odpoczynek. (7:189)
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا
I z Jego znaków jest to, iż On stworzył dla was żony z was samych, abyście mogli odpocząć przy nich. (30:21)
Małżeństwo musi być oparte na obopólnej akceptacji i rozumieniu słów Koranu:
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
I stworzyłem dżiny i ludzi tylko po to, żeby Mnie czcili. (51:56)
Małżeństwo nie biorące powyższego faktu pod uwagę skazane jest na dłuższą metę na niepowodzenie. Szejch Muhammad Ibn Al-Habib powiedział: „W każdej miłości innej niż miłość w Bogu jest ból i żal.”
Sugestie dla pary małżeńskiej.
Wybierzcie właściwą osobę: Jeśli jesteś jeszcze sam/a, upewnij się, że będziesz właściwą osobą dla osoby, którą chcesz poślubić i upewnij się, że będzie to osoba wzbogacająca twoje życie na wszystkich poziomach. Jeśli już jesteś w związku, znajdź sposoby ciągłego potwierdzania tego zobowiązania. Jeśli twoje małżeństwo nie jest harmonijne, odszukaj wśród znajomych lub krewnych taki związek jaki sam chciałbyś mieć i porozmawiaj z nimi, jak im się to udaje?
Ustalcie codzienny „rytuał” picia herbaty: Para jest fundamentem rodziny. Powinniście przeznaczyć krótki czas późnym popołudniem lub wczesnym wieczorem, który da wam okazję do codziennej refleksji i rozmowy bez obecności dzieci. Jest to dobry czas na omówienie całego dnia lub po prostu dotrzymanie sobie towarzystwa.
Mężowie: Co tydzień zabierzcie swe żony na randkę. Jako muzułmanie nie powinniśmy chodzić na randki przed ślubem, musimy więc wynagrodzić to żonom po ślubie. Spędzanie razem czasu potwierdzając wasze oddanie jest bardzo ważne. Wiele osób jest bardzo zabieganych w ciągu tygodnia, nie mając czasu nawet na codzienną herbatkę, cotygodniowa randka pomoże wam skupić się na sobie nawzajem.
Żony: Bądźcie wdzięczne za to co macie. Oczywiście wdzięczność jest cechą, o której muszą pamiętać zarówno mężowie jak i żony, żona wdzięczna za to co zapewnia jej mąż wnosi swój istotny wkład w życie rodzinne.
Mężowie: Uważajcie na dumę. Mimo, iż duma jest pułapką, w jaką wpaść mogą zarówno mężowie jak i żony, to mąż powinien szczególnie uważać by nie czuć się kimś lepszym od swej małżonki. Role i obowiązki kobiet i mężczyzn są różne, ich waga jest jednak równie istotna. Mąż zawsze powinien pamiętać o pokorze i być w stanie przeprosić żonę jeśli zrobił coś niewłaściwego.
Nie kładźcie się spać z nierozwiązanymi konfliktami. Jeśli zajmujecie się problemami na bieżąco, nie mają one szansy urosnąć do większych rozmiarów, oddalając was od siebie. Podczas kłótni któraś ze stron musi zatrzymać się na chwilę i zacząć słuchać. Panie, ze względu na waszą bardziej uległą naturę, jest to zazwyczaj łatwiejsze dla was niż dla waszych mężów. Żważcie co jest ważniejsze: wasza racja czy harmonia związku. Zwolnijcie, usiądźcie i spokojnie zacznijcie rozmowę od potwierdzenia waszych uczuć wobec siebie oraz chęci rozwiązania problemu z bożą pomocą.
Dzielcie się z innymi: Regularnie zapraszajcie do siebie gości. Organizujcie spotkania w celu odbywania wspólnie dhikru. Dzielenie się miłością oraz radością ze swej ścieżki wzbogaca zarówno wasze małżeństwa jak i waszych przyjaciół.
We wszystkich aspektach życia, czy jest to rodzina, interesy czy polityka, wszystkie działania muszą być postrzegane jako służące nadrzędnemu celowi, który jest jednocześnie prawdziwym celem naszego stworzenia: poznać i czcić naszego Stwórcę. Uczyńcie ten cel fundamentem swego życia a osiągnięcie sukces w tym świecie jak i w przyszłym.
